Η μουσική ως θεραπεία για μωρά από 0 ημερών

ΧΚ: Για μένα η δυσκολότερη στιγμή έως τώρα ήταν όταν μας ανακοινώθηκε ότι θα έπρεπε να διακόψουμε τη δράση για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω των μέτρων προστασίας για τον COVID 19.

ΔΚ: Το τί σημαίνει "δύσκολη στιγμή" είναι αρκετά υποκειμενικό στην περίπτωση των θεραπειών μέσω τέχνης όπως και στην ψυχοθεραπεία εν γένει, και εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από την κλινική εμπειρία που διαθέτουν οι μουσικοθεραπευτές. Στην αρχή της επαγγελματικής μου πορείας εργαζόμουν στο εξωτερικό σε μια πτέρυγα ασφαλείας όπου είχα δεχθεί φυσική βία από έναν θεραπευόμενο. Πιστεύω ότι είναι από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς. Κάτι τέτοιο βέβαια είναι εξαιρετικά σπάνιο να συμβεί σε ένα νοσοκομείο.  

ΧΚ: Αυτά που παρατηρούμε συνάδουν με όσα τεκμηριώνονται και στη διεθνή ερευνητική βιβλιογραφία. Βλέπουμε και άμεσες αλλαγές, όπως για παράδειγμα τη βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας, αλλά και μακροπρόθεσμες όπως η αλλαγή στάσης ενός γονιού. Θα προτιμούσα να χρησιμοποιήσω τα λόγια των ίδιων των γονέων, όπως περιγράφουν τις εμπειρίες τους μέσα από τις φόρμες αξιολόγησης του προγράμματος:

...«Την πρώτη φορά που την κράτησα αγκαλιά και ακούσαμε την κιθάρα αποκοιμήθηκε αμέσως πάνω μου»

 ...«Όταν το μωρό μου κάνει μουσικοθεραπεία…

… Φαίνεται ήρεμο

… Αντιδρά

…Νιώθω να επικοινωνώ μαζί του»

...«Μετά τη μουσικοθεραπεία νιώθω…

…Γαλήνη

…Ευχαρίστηση

…Ανακούφιση»

...«Η μουσικοθεραπεία ήταν ένα μεγάλο κίνητρο και για το πρώτο μου παιδί, να επισκεπτόμαστε μαζί τη ΜΕΝΝ με ευχάριστη διάθεση»

...«Σημαντική στιγμή ήταν όταν άκουσα τον μπαμπά να τραγουδάει με τη μουσικοθεραπεύτρια. Οι μπαμπάδες φαίνονται πιο σφιγμένοι κ κάποιοι ίσως να δυσκολεύονται να δεθούν. Η στιγμή της συμμετοχής στη μουσικοθεραπεία θεωρώ ότι είναι και στιγμή αποδοχής της ως μέσο δεσίματος με το μωρό, ίασης και υποστήριξης»

...«Η μουσική είναι ζωή και κάνοντας μουσικοθεραπεία αισθάνομαι πως με μια αόρατη κλωστή, το παιδί δένεται με το εδώ».

ΔΚ: Η εφαρμογή της μουσικοθεραπείας στο νοσοκομειακό πλαίσιο έχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Η συχνότητα εναλλαγής των περιστατικών είναι μεγάλη και για το λόγο αυτό δίνουμε έμφαση στο εδώ και τώρα των συναντήσεων, χωρίς να μπορούμε να ορίσουμε πάντα αν θα υπάρξει επόμενη φορά. Οι πιο εμφανείς αλλαγές που έχουμε δει να συμβαίνουν εντοπίζονται σε σχέση του πριν με το μετά των συνεδριών μουσικοθεραπείας. Μια οικογένεια μπορεί στην αρχή να είναι επιφυλακτική στο να δοκιμάσει την υπηρεσία αυτή, πιστεύοντας ότι όντας σε μια δύσκολη συναισθηματική κατάσταση δεν μπορεί να γίνει κάτι ευχάριστο. Όταν καταλαβαίνουν ότι στη μουσικοθεραπεία δεν είμαστε εδώ για να νιώσουμε μόνο κάτι ευχάριστο αλλά για να σταθούμε και να αγκαλιάσουμε μαζί το δύσκολο, τότε συμβαίνει μια σημαντική αλλαγή. Η επαφή με τη μουσική μέσα από το ενεργό παίξιμο στα όργανα έχει φέρει πολύ συχνά άμεσες αλλαγές. Αυτό φαίνεται από την αλλαγή στη διάθεση της οικογένειας και των παιδιών. Μέσα από τη μουσική σύνδεση και τον συντονισμό που νιώθουν φαίνεται ότι ενεργοποιούνται συναισθηματικά και δίνεται νέο νόημα στην  σχέση της οικογένειας. Αυτή είναι μια αλλαγή που συμβαίνει άμεσα. Μακροπρόθεσμες αλλαγές έχουν συμβεί στο επίπεδο της ανακάλυψης της μουσικής από τα παιδιά σε βαθμό που να γίνεται σημαντική για τη ζωή τους. Έχει συμβεί να μάθουμε από γονείς ότι μετά την επαφή με τη μουσικοθεραπεία στο Παίδων, το παιδί αποζητούσε να ξεκινήσει μαθήματα πιάνου ως μια πιο μόνιμη επαφή με τη μουσική.  

ΔΚ: Μπαίνοντας σε δωμάτιο στο ογκολογικό τμήμα βλέπω ένα κορίτσι μαζί με τη μητέρα του. Το κορίτσι έχει αρκετές δυσκολίες λόγω χειρουργικών επεμβάσεων στο κεφάλι. Προτείνω να επιλέξει ένα όργανο που της αρέσει και επιλέγει το αρμόνιο. Με το που αγγίζουν τα δάχτυλα της τα πλήκτρα αρχίζει και δημιουργεί κάποια μουσικά μοτίβα πάνω στα οποία δημιουργώ έναν αυτοσχεδιασμό με την κιθάρα. Την ενθαρρύνω να αυτοσχεδιάσει μαζί μου με τη φωνή της χωρίς λέξεις μόνο με ανοιχτά φωνήεντα. Το πρόσωπό της είχε αλλάξει, η έκφρασή της φαινόταν πιο χαλαρή και χαρούμενη. Παίξαμε έτσι για περίπου 20 λεπτά, διάστημα το οποίο έκανε εντύπωση στη μητέρα της γιατί συνήθως κουραζόταν εύκολα.  Απ’ ό,τι είπε η ίδια μετά, την χαλάρωσε πολύ ο φωνητικός αυτοσχεδιασμός και της άρεσε ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν υπήρχαν λέξεις γιατί κάτι τέτοιο την δυσκολεύει και την κουράζει. Τόσο με τη μουσική της έκφραση στο πιάνο όσο και με τη φωνή της, μέσα από τη μουσικοθεραπεία δόθηκε στο κορίτσι αυτό η ευκαιρία να ανακαλύψει κάτι στο οποίο δεν είχε πρόσβαση πριν. 

Έναν χώρο στον οποίο μπορεί η ίδια να υπάρχει με τις δυνατότητες που διέθετε εκείνη τη στιγμή. Και αυτό ήταν το σημαντικότερο όλων. 

ΧΚ: Κάποιες φορές και παρά τις προσπάθειες όλων, η ζωή ενός βρέφους μπορεί τελικά να είναι σύντομη. Και είναι πιστεύω σημαντικό να τονίζουμε ότι αυτή η σύντομη διάρκεια δεν θα έπρεπε να έχει επιπτώσεις ούτε στην αξία της αλλά ούτε και στην ποιότητά της. Δεν ξεχνάω την περίπτωση του Χ. που έμεινε μαζί μας 6 περίπου μήνες και πέθανε λίγο αργότερα. Καταφέραμε να στηρίξουμε πολύμορφα και εκείνον και την οικογένειά του, βοηθώντας τους να βρουν τρόπους επικοινωνίας και επαφής πέραν της σωματικής φροντίδας, δίνοντας ευκαιρίες για παιχνίδι και αλληλεπίδραση, συμβάλλοντας σε ζεστές οικογενειακές στιγμές και όμορφες αναμνήσεις αλλά και διευκολύνοντας την έκφραση και το μοίρασμα του φόβου, του πόνου και της θλίψης. Δεν είναι συχνό να αναπολεί κανείς στιγμές από μια εντατική μονάδα. Για τη συγκεκριμένη οικογένεια, η μουσικοθεραπεία βοήθησε ώστε το νοσοκομειακό δωμάτιο να μεταμορφωθεί σε ένα ζεστό σπίτι, μέσα στο οποίο έζησαν και κατέγραψαν όμορφες στιγμές στις οποίες πλέον επιστρέφουν με συγκίνηση.