Αρπαγή της Ευρώπης: αναδεικνύοντας το πιο διάσημο (άγνωστο) ψηφιδωτό της χώρας
Πιθανώς, κι εάν δεν είσαι εξοικειωμένος με αυτή τη μορφή τέχνης, κανένα. Κι όμως, στην καθημερινότητά σου, έχεις έρθει πολλές φορές σε επαφή με ένα ψηφιδωτό, όχι με το πρωτότυπο, αλλά με το αντίγραφό του. Έχεις πληρώσει με αυτό, το έχεις πάρει πίσω για ρέστα, ίσως και να έχεις παίξει κορώνα ή γράμματα.
Εάν πιάσεις ένα ελληνικό δίευρο από την πίσω πλευρά, θα δεις το αντίγραφο ενός από τα σημαντικότερα ρωμαϊκά ψηφιδωτά με τίτλο: «Αρπαγή της Ευρώπης», που πλέον μπορείς και να επισκεφτείς στον μουσειακό χώρο «Οικία των Ψηφιδωτών», που άνοιξε πριν λίγους μήνες, στο κέντρο της Σπάρτης.
Τα ψηφιδωτά «Η Αρπαγή της Ευρώπης» και «Ορφέας ως γητευτής ζώων», που στεγάζονται στην «Οικία των Ψηφιδωτών», ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1872 και το 1890 αντίστοιχα, στον κήπο το πρώτο και το δεύτερο στην οιναποθήκη ιδιωτικών ιδιοκτησιών στη Σπάρτη. Για την προστασία και ανάδειξή τους, καθώς πρόκειται για περίτεχνα ρωμαϊκά δάπεδα, φιλοτεχνημένα στα τέλη του 3ου αιώνα -αρχές 4ου, έγινε απαλλοτρίωση των οικοπέδων, στα οποία είχαν ανακαλυφθεί και κατασκευάστηκε στέγαστρο. Ωστόσο, παρά τη σπουδαιότητα και το αρχαιολογικό τους ενδιαφέρον, παρέμειναν για χρόνια ολόκληρα «θαμμένα» σε έναν χώρο που είχε μετατραπεί σε μία άτυπη αποθήκη ψηφιδωτών. Μέχρι που πριν από περίπου 20 χρόνια, και μετά από τυχαία συζήτηση με έναν άνθρωπο της περιοχής, έπεσαν στην αντίληψη του πρώην υπουργού κ. Ιωάννη Βαρβιτσιώτη. Γοητευμένος από την ομορφιά τους, που ακτινοβολούσε, παρά τη σκόνη που τα είχε καλύψει, το έβαλε σκοπό ζωής να τα φέρει και πάλι στο φως, προσφέροντάς τους τη θέση που τους αξίζει, στην πολιτισμική ζωή της Σπάρτης.
Σε αυτή τη μακρά διαδρομή, κάποια στιγμή το 2015, οι δρόμοι του κ. Ιωάννη Βαρβιτσιώτη διασταυρώθηκαν με του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και συγκεκριμένα με του Προέδρου του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλου, που εξ αρχής πίστεψε στο όραμά του. Mε τη δωρεά του ΙΣΝ χρηματοδοτήθηκαν η μελέτη εφαρμογής κι η κατασκευή του σύγχρονου κτιρίου που στεγάζει τα δύο ψηφιδωτά, καθώς και η προμήθεια συνοδευτικού τεχνολογικού εξοπλισμού και η ανάπτυξη πληροφοριακού και εκπαιδευτικού ψηφιακού υλικού για την ανάδειξή τους. Κι έτσι, τον περασμένο Μάιο, και σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού, το όραμα του κ. Βαρβιτσιώτη έγινε πραγματικότητα, με την «Οικία των Ψηφιδωτών» να ανοίγει τελικά τις πόρτες της για να υποδεχτεί τους πρώτους, μετά από σειρά ετών, επισκέπτες της.
Κι εάν ακόμη η Σπάρτη δεν ήταν μέχρι πρόσφατα από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς στον χάρτη της Ελλάδας, κάτι αλλάζει. Κι εμείς ως Ίδρυμα, προσπαθούμε με τις δικές μας δυνάμεις, να βοηθήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση. Διότι πέρα από την ιστορική σημασία της περιοχής, η Λακωνία αποτελεί τόπο καταγωγής του Ιδρυτή μας, Σταύρου Νιάρχου, κι αισθανόμαστε έναν ιδιαίτερο δεσμό με τον τόπο, όπως αποτυπώνεται και στην Πρωτοβουλία μας για την ενίσχυση της Λακωνίας. Μία Πρωτοβουλία, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αναβάθμιση του υφιστάμενου Αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης, σε συνεργασία με τον διεθνή αρχιτέκτονα, Renzo Piano, καθώς και την αναβίωση της Βαμβακούς, το ορεινό χωριό των μέχρι πρόσφατα μόλις 9 μόνιμων κατοίκων.
Η είσοδος στην «Οικία των Ψηφιδωτών» είναι ελεύθερη, τα ψηφιδωτά θα σας αποζημιώσουν με τη σύνθεση και τα χρώματά τους. Το ίδιο κι η φθινοπωρινή φύση της Βαμβακούς. Πολιτισμός, ζωή στην πόλη της Σπάρτης από τη μία και μυρωδιά από τζάκι, παραδοσιακά πιάτα και ορεινά μονοπάτια από την άλλη. Δύο διαφορετικοί προορισμοί που μπορούν να συμπυκνωθούν σε μία απόδραση σαββατοκύριακου, περίπου 3 ώρες μακριά από την Αθήνα. Εμείς, απλώς, ιδέες δίνουμε.
