Άγγελοι της Χαράς: Αυτοί που Χρωματίζουν το Γκρίζο

Οι «Άγγελοι της Χαράς» γνωρίσαμε τον Α. μέσα από το πρόγραμμα θεατρικής αγωγής για παιδιά με εισαγγελική εντολή. Καθώς δεν τον ήθελαν τα άλλα παιδιά στην ομάδα πήγαμε κοντά του ατομικά να παίξουμε μαζί. Σιγά σιγά, μέσα στη διάρκεια των δράσεων μεταμορφώθηκε σε ένα ήρεμο και χαρούμενο παιδί.
Όμως μια μέρα η μητέρα του τον πήρε τηλέφωνο και του είπε ότι δεν θα γυρίσει να τον πάρει, και θα μείνει εκεί. Ο Α. εξερράγη συναισθηματικά, έσπασε ό,τι βρήκε γύρω του και αρπάζοντας ένα ψαλίδι απειλούσε τους νοσηλευτές που έτρεξαν να τον ηρεμήσουν... Μετά από λίγες μέρες τον συναντήσαμε ξανά. Ο Α. μόλις μας είδε έτρεξε αμέσως στην αγκαλιά μας. Όλοι ξαφνιάστηκαν.

Το μυστικό αυτής της αγκαλιάς, αυτής της αλλαγής στη συμπεριφορά του Α. ήταν ότι του δώσαμε αγάπη, φροντίδα, τον ακούσαμε, ασχοληθήκαμε μαζί του, και κυρίως τον είδαμε όπως είναι: ένα παιδί…»

Οι «Άγγελοι της Χαράς» (ΑτΧ, www.angelsofjoy.gr) δημιουργήθηκαν πριν από δέκα χρόνια για να προσφέρουν ψυχοκοινωνική στήριξη μέσω της τέχνης σε παιδιά που νοσηλεύονται ή που φιλοξενούνται σε ιδρύματα, σε ηλικιωμένους και σε άτομα με αναπηρίες. Πιο βαθιά και ουσιαστικά, οι ΑτΧ γεννήθηκαν για να προσφέρουν χαρά, ελπίδα και την ανακούφιση ότι κάποιος είναι εκεί και σε προσέχει, σου μιλάει, ασχολείται μαζί σου, σε κάνει να γελάς, όταν εσύ είσαι αόρατος για όλους τους άλλους.

Παιδιά που με εισαγγελική εντολή ζουν σε νοσοκομεία, παιδιά που έχουν εγκαταλειφθεί και φιλοξενούνται σε ιδρύματα, άνθρωποι με βαριές αναπηρίες, υψηλό βαθμό ιδρυματοποίησης και αποξένωσης από την κοινωνία που ζουν σε δομές, συχνά ξεχασμένοι από την ίδια τους την οικογένεια. Άνθρωποι, κάθε ηλικίας, ευάλωτοι και μόνοι, που επαφίενται στον γλυκό λόγο και τον λιγοστό ελεύθερο χρόνο νοσηλευτών και φροντιστών για να νιώσουν ότι υπάρχουν.

Ακολουθώντας μια μεθοδολογία που συνθέτει τις επιστημονικές αρχές της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας, του εφαρμοσμένου θεάτρου, της μουσικοθεραπείας, της τέχνης, αλλά και του μάνατζμεντ, για την αποδοτικότερη διαχείριση της ομάδας τους, οι ΑτΧ έρχονται σε επαφή με τους φορείς που προσφέρουν υπηρεσίες στα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, διερευνούν τις ανάγκες τους και σκύβουν πάνω στην ιδιαιτερότητα του κάθε ωφελούμενου. Έπειτα, σχεδιάζουν ένα ανάλογα προσαρμοσμένο κάθε φορά πρόγραμμα, επιλέγουν και εκπαιδεύουν το προσωπικό τους (καλλιτέχνες με πολυετή εμπειρία και επαφή με παιδιά και ΑμεΑ, παιδαγωγοί, μουσικοθεραπευτές, παιδοψυχολόγοι) και ξεκινούν. Στην επαφή τους με τους ωφελούμενους επιστρατεύουν τόσο την επαγγελματική τους γνώση όσο και τη διάθεση για διάδραση, αυτοσχεδιασμό και πειραματισμό, είναι έτοιμοι κάθε φορά να ελιχθούν για να αντιμετωπίσουν όσο καλύτερα μπορούν ένα παιδί που κλαίει γιατί μόλις αποχωρίστηκε τη μαμά του ή έναν άνθρωπο χρόνια βυθισμένο στη σιωπή που άξαφνα ακούει τη φωνή του εμψυχωτή και νιώθει πως, επιτέλους, κάποιος τον βλέπει.

Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στήριξε το πρόγραμμα «Δίνοντας Φτερά στις Δομές που έχουν Ανάγκη», με σκοπό να ενθαρρύνει, να εμψυχώσει, να στηρίξει και να προσφέρει χαρά μέσω της τέχνης σε παιδιά που έχουν χωριστεί από την οικογένειά τους με εισαγγελική εντολή ή έχουν εγκαταλειφθεί, αλλά και σε περιπτώσεις ανθρώπων με βαριά αναπηρία με υψηλό βαθμό ιδρυματοποίησης και αποξένωσης από την κοινωνία. Η δωρεά του ΙΣΝ αύξησε σημαντικά τον αριθμό των ωφελούμενων και τη συχνότητα των συναντήσεων με τους ΑτΧ, με σκοπό να σταθεί στο πλευρό των ανθρώπων που συχνά ως κοινωνία ξεχνάμε.

Με τη συνέπεια και τη σταθερή τους παρουσία, με τη μεθοδολογία και την όρεξη τους να εμψυχώσουν παιδιά και μεγάλους, οι ΑτΧ βοηθάνε τους ωφελούμενους στην κοινωνικοποίηση, στην ενδυνάμωση του ανήκειν και του μοιράζεσθαι, στη δημιουργική έκφραση και, ίσως το πιο σημαντικό, στην ανάπτυξη της εμπιστοσύνης και της αυτοεκτίμησης. Βοηθάνε όμως επίσης τους φροντιστές και νοσηλευτές, ελαφραίνοντας λίγο και το δικό τους ψυχικό φορτίο.

Όσο για τους ίδιους τους Αγγέλους – τους εμψυχωτές, αυτοί προετοιμάζονται συναισθηματικά και νοητικά πριν από κάθε επίσκεψη, αξιοποιούν κάθε όπλο στη φαρέτρα τους, είτε αυτό σημαίνει να ακολουθούν κανόνες που διαμορφώνουν δημιουργικές ρουτίνες, είτε να αφήνονται ελεύθεροι να αυτοσχεδιάσουν, συμμετέχουν σε συναντήσεις αποτίμησης, στηρίζονται τακτικά με συμβουλευτική. Είναι επαγγελματίες με έντονη ψυχική ανθεκτικότητα, δεξιότητες καλλιτεχνικής έκφρασης, παιδαγωγικής σκέψης και, κυρίως, άνθρωποι που θέλουν να είναι παρόντες, ενεργοί.

Η επέλαση του κορωνοϊού έβαλε και το έργο των ΑτΧ σε νέα μονοπάτια. Όσο οι δια ζώσης επισκέψεις στα ιδρύματα δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν, οι ΑτΧ δημιούργησαν σειρά από βίντεο που προσαρμόστηκαν στις ανάγκες των ωφελούμενων τους και μοιράστηκαν το υλικό με τους φορείς που συνεργάζονται. Βλέποντας την ανταπόκριση παιδιών και μεγάλων, το υλικό αναπροσαρμοζόταν. Και στη συνέχεια, όπως έκανε όλος ο πλανήτης, σειρά είχαν οι συναντήσεις και το παιχνίδι μέσω Skype. Η επαφή δεν γινόταν να σταματήσει.

Όσο σημαντική κι αν είναι η προσφορά χαράς, τελικά οι Άγγελοι αυτοί καταφέρνουν κάτι βαθύτερο και πιο ουσιαστικό. Δίνουν φωνή στη σιωπή, προσφέρουν ζεστασιά στη μοναξιά, σύνδεση ανθρώπινη και τόσο αναγκαία. Για τους περισσότερους από εμάς, το να μας απευθύνει κάποιος προσωπικά τον λόγο είναι, απλώς, καθημερινότητα. Για κάποιους ακριβώς σαν εμάς που όμως γεννήθηκαν σε πιο ατυχείς συνθήκες, το να ακούσει κάποιος να τον φωνάζουν με το όνομά του και να τον κοιτάζουν στα μάτια, μπορεί να είναι επάνοδος στη ζωή.