Ξεχνώντας την άνοια. Ξαναβρίσκοντας το χαμόγελο.
Την Παρασκευή από την Τετάρτη, την Κυριακή από την Πέμπτη. Οι Δευτέρες, ωστόσο, αποκτούν άλλο νόημα. Γιατί κάθε Δευτέρα, 12 μήνες τον χρόνο, στη συγκεκριμένη μονάδα, οι ηλικιωμένοι έχουν το εβδομαδιαίο ραντεβού τους με τη Βίκυ, την εθελόντρια του προγράμματος ψυχαγωγίας και νοητικής ενδυνάμωσης τρίτης ηλικίας «θάλλω». Μαζί της ο Νότης και η Κωνσταντίνα, ιδρυτές του προγράμματος. Σιγά-σιγά συγκεντρώνονται όλοι, σαν τα σαλιγκάρια, στο σαλόνι της μονάδας. Ξεκινούν τα πειράγματα και σκάνε τα πρώτα χαμόγελα.
Ο Νότης ξεκινά το τραγούδι: «Μες στον ψεύτικο ντουνιά, παίξτε μου διπλοπενιά» κάποιοι από τους ηλικιωμένους αρχίζουν να συμμετέχουν δειλά στο τραγούδι «…και ο μήνας έχει εννιά». Το τραγούδι τελειώνει και ο Νότης ρωτάει: «Γιατί το τραγούδι λέει ότι ο μήνας έχει 9;» Η κ. Άρση απαντάει: «Γιατί κάθε 9 του μηνός πληρώνονταν οι δημόσιοι υπάλληλοι». Η Κωνσταντίνα απευθύνεται στους ανθρώπους που κάθονται κοντά της: «Και τι μήνα έχουμε;». Ορισμένοι απαντούν Οκτώβριο και συνεχίζει: «Και μετά τον Οκτώβριο, ποιοι μήνες ακολουθούν;». Όλο και περισσότεροι μπαίνουν στο παιχνίδι, απαντώντας: «Νοέμβριος, Δεκέμβριος». «Σήμερα, 31 Οκτωβρίου, είναι Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων» λέει ο Νότης, «ας πούμε πρωτεύουσες Ευρωπαϊκών πόλεων».
Οι ερωτήσεις και η σειρά με την οποία διατυπώνονται από την ομάδα του θάλλω δεν είναι τυχαία. Αποτελούν μέρος της μεθόδου που έχουν αναπτύξει ο Νότης και η Κωνσταντίνα και βασίζονται στην αρχή της συνειρμικής σκέψης. Συγκεκριμένα, μέσα από σειρά αλληλένδετων ερωτήσεων και δράσεων, όπως επιτραπέζια παιχνίδια, μουσική, χειροτεχνίες και αισθητηριακές δραστηριότητες, η μέθοδος φαίνεται να έχει σημαντικά αποτελέσματα. Ο Νότης μάς λέει ότι βλέπει αισθητή διαφορά στους ανθρώπους των 12 μονάδων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, τους οποίους γνωρίζει όλους με τα μικρά τους ονόματα. Και τους 490. Μειώνεται αισθητά η σύγχυση και το στρες που βιώνουν, βελτιώνεται η αυτοπεποίθηση και διάθεσή τους, και παρατηρείται επιβράδυνση της εξέλιξης της άνοιας.
Η Κωνσταντίνα από το θάλλω αναφέρεται σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Μας λέει για τον κ. Δημήτρη που στην αρχή ήταν πολύ απόμακρος, σχεδόν αφοριστικός, και παρατηρούσε το πρόγραμμα από απόσταση. Φορά με τη φορά, ξεκίνησε και αυτός να γίνεται μέρος της παρέας. Τώρα, μας λέει, σπεύδει να απαντήσει πρώτος στα ερωτήματα. Η κ. Πετρούλα ήταν κλεισμένη στον εαυτό της, και με την απαραίτητη υποστήριξη και χάδια που της προσφέρει απλόχερα η ομάδα δείχνει σημάδια εξωστρέφειας, παρακολουθεί, παίζει bingo, και χαμογελά, ειδικά όταν η συζήτηση φτάνει στα αγαπημένα της σοκολατάκια. Ο κ. Αριστείδης φαίνεται πως έχει ερωτευτεί τη Βίκυ, την εθελόντρια, και ενώ στην αρχή ζωγράφιζε μόνο με σκούρα και μουντά χρώματα, το μπλοκ ζωγραφικής του τώρα ξεχειλίζει κίτρινο, κόκκινο, πράσινο. «Είναι σαν να τους βγαίνει ο καλύτερος τους εαυτός», συμπληρώνει ο Νότης.
Η μέθοδος θάλλω αναπτύχθηκε βιωματικά από τον Νότη και την Κωνσταντίνα βάσει των αναγκών των ηλικιωμένων, με κριτήριο αυτό που θα πίστευαν οι ίδιοι ότι θα ήταν καλύτερο για την τρίτη ηλικία. Πίσω από την ανάπτυξη της μεθόδου κρύβεται το γνήσιο ενδιαφέρον τους για τους ηλικιωμένους, το οποίο ενισχύθηκε από προσωπικές ιστορίες στην ευρύτερη οικογένειά τους. Και έτσι προέκυψε η μέθοδος θάλλω, το πρόγραμμα και στη συνέχεια ένα βιβλίο επεξήγησης της μεθόδου με δραστηριότητες για κάθε μέρα του χρόνου. Και με πολλή δουλειά εκ μέρους των παιδιών καθώς και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) το πρόγραμμα άρχισε να αναπτύσσεται γεωμετρικά, από το 2018 μέχρι σήμερα, και να ενσωματώνεται σε περισσότερες μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, το ίδιο και το δίκτυο εθελοντών που πλέον αριθμεί 20 σταθερούς συνεργάτες/φίλους.
Τα σχέδια της ομάδας δεν σταματούν εδώ. Ονειρεύονται το πρόγραμμα να επεκταθεί και σε μονάδες εκτός Αττικής για να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ηλικιωμένοι σε όλη την Ελλάδα. Παράλληλα, είναι σε συζητήσεις με ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins προκειμένου να πραγματοποιηθούν έρευνες για να μετρήσουν τα κλινικά αποτελέσματα της μεθόδου, ενώ σχεδιάζουν μία εφαρμογή για κινητές συσκευές για να βοηθήσουν την οικογένεια και τους φροντιστές ανθρώπων που ζουν με άνοια.
Φεύγοντας από τη μονάδα, ο κ. Δημήτρης, η κ. Φωτεινή, η κ. Πετρούλα, η κ. Άρση και όλοι μαζί με μία φωνή, μάς χαιρέτησαν με ένα μεγάλο χαμόγελο, και ο κ. Στέργιος μας ξεπροβόδισε τραγουδώντας με φωνή τενόρου το «o sole mio».
Η βροχή είχε σταματήσει. Ηλιαχτίδες φάνηκαν πίσω από τα σύννεφα.
*Οι σημειωμένες λέξεις δεν έχουν επιλεχθεί τυχαία, αποτελούν λέξεις-κλειδιά της φιλοσοφίας του προγράμματος.
