Το Lincoln Center ανακοινώνει την πρόθεσή του για ενίσχυση της προσβασιμότητας στον δημόσιο χώρο του

Τα τελευταία χρόνια, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το Lincoln Center προσπαθεί να γίνει εξίσου φιλόξενο προς όλες τις κατευθύνσεις, μέσω της βελτίωσης της φυσικής πρόσβασης, την υλοποίηση ενός ευρέος φάσματος προγραμμάτων και τη δημιουργία φιλόξενων δημόσιων χώρων. 

Το εμβληματικό πολιτιστικό ίδρυμα γνωστοποίησε τα σχέδιά του, τα οποία βασίζονται σε μια μακρά διαδικασία συλλογής απόψεων από χιλιάδες μέλη της κοινότητας της Νέας Υόρκης. Τα σχέδια έρχονται να ευθυγραμμιστούν με τον χαρακτήρα των δημόσιων προγραμμάτων που τα τελευταία χρόνια έχουν προσελκύσει νέους επισκέπτες στους δημόσιους χώρους του Κέντρου, προσφέροντας ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις και ευκαιρίες για προβληματισμό σχετικά με την ιστορία του ιδρύματος.

Για το ΙΣΝ η συνεργασία, στο πλαίσιο της παραπάνω προσπάθειας, έρχεται ως αποκορύφωμα της πολυετούς στήριξης που αποσκοπεί στην ενίσχυση της προσβασιμότητας του κέντρου σε περισσότερους κατοίκους και επισκέπτες της Νέας Υόρκης. 

Η φιλοσοφία που διαπνέει τη συνεργασία του ΙΣΝ με το Lincoln Center ήταν ανέκαθεν να ενισχύσει την προσβασιμότητα του εμβληματικού πολιτιστικού ιδρύματος. Αυτή ήταν και η πρόθεση για την υποστήριξη μέσω μεγάλης δωρεάς το 2011 του σχεδίου ανάπλασης του Lincoln Center για το SNF Education and Outreach Fund (Kεφάλαιο Εκπαίδευσης και Εξωστρέφειας).

Το 2015 και το 2018, με δωρεά του ΙΣΝ προς το Lincoln Center υποστηρίχθηκε το πρόγραμμα Arts in the Middle, το οποίο, σε συνεργασία με το New York City Department of Education, είχε ως στόχο να ενθαρρύνει τη συμμετοχή σε προγράμματα τεχνών μαθητών και μαθητριών γυμνασίου αλλά και ευρύτερα μελών της κοινότητας της Νέας Υόρκης. Παράλληλα, κατά την περίοδο αυτή το ΙΣΝ υποστήριξε την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων του Lincoln Center, καθώς και την υλοποίηση ενός συνεδρίου για την προώθηση του κοινωνικού αντικτύπου των τεχνών.

Επιπλέον, μέσω πλήθους δωρεών κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, το ΙΣΝ στήριξε επιμέρους οργανισμούς του Lincoln Center, όπως ενδεικτικά το πρόγραμμα Directors Lab (Εργαστήριο Σκηνοθετών) στο Lincoln Center Theater, αρχής γενομένης από το 2009, για να διασφαλιστεί η συμμετοχή καλλιτεχνών από την Ελλάδα. Έχει επίσης υποστηρίξει τη δωρεάν παρακολούθηση παραστάσεων από μαθητές και καθηγητές λυκείου και το πρόγραμμα Jazz at Lincoln Center, καθώς και την αναμετάδοση παραστάσεων του Chamber Music Society του Lincoln Center σε εμβληματικούς χώρους στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του προγράμματος Live from Lincoln Center (Zωντανά από το Lincoln Center).

Ωστόσο, η σχέση του ΙΣΝ με το Lincoln Center χρονολογείται ακόμη παλιότερα. Το 1966, τη χρονιά που άνοιξε η Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, ο ιδρυτής μας, Σταύρος Σ. Νιάρχος, έκανε μια σημαντική δωρεά για να υποστηρίξει τα πρώτα προγράμματα του Lincoln Center.

Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τον ζωτικό ρόλο των υπαίθριων δημόσιων χώρων, όπως αυτόν του Lincoln Center, ενώ παράλληλα ανέτρεψε την αντίληψή μας αναφορικά με την αποστολή και τις ανάγκες που θα μπορούσαν να καλύψουν. Στα τέλη του 2020, στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας Δράσης COVID-19, το ΙΣΝ συνεργάστηκε με το Lincoln Center μέσω μεγάλης δωρεάς ύψους εκατομμυρίων δολαρίων με στόχο την επιστροφή του κοινού στο Κέντρο και τη στήριξη του τομέα των τεχνών που είχε πληγεί σημαντικά, μέσα από την επανενεργοποίηση των υπαίθριων χώρων του Lincoln Center συνολικής επιφάνειας 65 στρεμμάτων.

Το ΙΣΝ άντλησε έμπνευση από την ιδέα της αρχαίας αθηναϊκής Αγοράς και από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) στην Αθήνα, το οποίο δημιουργήθηκε μέσω της μεγαλύτερης μεμονωμένης δωρεάς του ΙΣΝ μέχρι σήμερα και παραδόθηκε στην Ελληνική Κοινωνία το 2017. Σε πλήρη ευθυγράμμιση με προηγούμενες δωρεές του ΙΣΝ για τη δημιουργία καλλιτεχνικών συνεργασιών μεταξύ του Lincoln Center και της Ελλάδας, η Πρωτοβουλία SNF-LC Agora Initiative είχε ως στόχο τη δημιουργία μιας διατλαντικής γέφυρας συνεργασίας μεταξύ του Lincoln Center και του ΚΠΙΣΝ, η οποία ενθάρρυνε την αμφίδρομη ανταλλαγή γνώσεων, ενώ παράλληλα φιλοξένησε εκθέσεις στον δημόσιο χώρο των «Δίδυμων Αγορών», σε Αθήνα και Νέα Υόρκη αντίστοιχα.

Το SNF-LC Agora Initiative κατέστησε επίσης δυνατό το Restart Stages του Lincoln Center, μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του ορισμού του «χώρου» και διεύρυνσης της έννοιας του «δημόσιου» στον «δημόσιο χώρο». Ο δημόσιος χώρος, ο οποίος μετατράπηκε προσωρινά σε τεχνητό πάρκο με χλοοτάπητα, επανασχεδιάστηκε το καλοκαίρι του 2021 ως χώρος πρόσβασης στις τέχνες και εμπλοκής των πολιτών, μέσω της δημιουργίας δέκα επιμέρους υπαίθριων χώρων που φιλοξενούν παραστάσεις, προβολές ταινιών, ένα αναγνωστήριο, διανομές από τράπεζες τροφίμων και πολλά άλλα.

«Η αναδιαμόρφωση αυτού του χώρου αποτελεί πρόσκληση προς τους κατοίκους της Νέας Υόρκης να αντικρύσουν το περιβάλλον τους μέσα από μια νέα οπτική και να επαναπροσδιορίσουν τους δημόσιους χώρους έτσι ώστε να είναι πραγματικά φιλόξενοι και ταιριαστοί σε όλους», δήλωσε τότε ο Πρόεδρος του ΙΣΝ, Ανδρέας Δρακόπουλος. «Η μετατροπή του οικείου σε μη οικείο, ως καταλύτης της αλλαγής, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους που μπορεί να διαδραματίσει η τέχνη, και το ΙΣΝ είναι ιδιαίτερα υπερήφανο που συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια».

Το Restart Stages του Lincoln Center ανέδειξε την ακόρεστη δίψα του κοινού για πλήθος διαφορετικών και δωρεάν θερινών προγραμμάτων. Ο οργανισμός προχώρησε στην επανάληψη της επιτυχημένης διοργάνωσης του το 2022 με το Summer for the City, το οποίο παρουσίασε μια ακόμη πιο ευρεία και ενδιαφέρουσα σειρά ανοιχτών προγραμμάτων με μεγάλο υποστηρικτή το ΙΣΝ. 

Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, το Summer for the City και η τριών μέτρων διαμέτρου ντισκομπάλα του έχουν μετατραπεί σε ορόσημα της καλοκαιρινής σεζόν για τη Νέα Υόρκη, και το φεστιβάλ έχει προσελκύσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο επισκέπτες μέσα από συναυλίες με ρεπερτόριο επιλεγμένο από το κοινό, έναν μαζικό γάμο, Αφρο-φουτουριστική τέχνη, μια παράσταση του Company του Sondheim στην Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα από κωφούς ηθοποιούς, σιωπηλές ντίσκο, μια νέα εκδοχή ενός κλασικού σανσκριτικού έπους, και πολλά ακόμη δρώμενα.

Ακόμη και με την απήχηση του Summer for the City, τα ερωτήματα παρέμειναν κατά πόσο αυτή η δυναμική προμήνυε ριζικότερες αλλαγές στη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων του Lincoln ή απλώς αντανακλούσε μια δίψα για καλοκαιρινή διασκέδαση.

Όταν ξεκίνησε το Summer for the City το 2022, ο Ανδρέας Δρακόπουλος είχε δηλώσει: «Όλοι αναγνωρίζουμε πως η έννοια της δημόσιας τέχνης και του δημόσιου χώρου βρίσκονται σε ένα σημείο καμπής. Το ερώτημα είναι αν θα προσπαθήσουμε να επιστρέψουμε στην “κανονικότητα” που υπήρχε πριν από την πανδημία ή αν θα αξιοποιήσουμε αυτή την περίσταση, ώστε να προχωρήσουμε μπροστά, εκδημοκρατίζοντας πραγματικά τους αστικούς χώρους, διευρύνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο την πρόσβαση σε αυτούς και υιοθετώντας έναν ορισμό του δημόσιου χώρου που θα περιλαμβάνει κάθε κάτοικο και επισκέπτη της Νέας Υόρκης».

Το Lincoln Center αναγνώρισε ότι η δημιουργία ενός δημόσιου χώρου που θα είναι πραγματικά φιλόξενος για όλους απαιτούσε την επανεξέταση του παρελθόντος του.

Τη δεκαετία του 1950, η γειτονιά San Juan Hill στο Μανχάταν ισοπεδώθηκε στο όνομα της «αστικής ανανέωσης» για να δημιουργηθούν νέα κτήρια, όπως το Lincoln Center.

Το 2023, αντιμέτωπο με την οδυνηρή ιστορία του εκτοπισμού και της καταστροφής που συνδέεται άρρηκτα με το ξεκίνημά του, το Lincoln Center εγκαινίασε το website Legacies of San Juan Hill για να φωτίσει ιστορίες από τη γειτονιά του San Juan Hill μέσα από συνεντεύξεις με πρώην κατοίκους, ακαδημαϊκές έρευνες, φωτογραφίες, έναν διαδραστικό χάρτη και πολλά άλλα.

Το ΙΣΝ υποστήριξε το website Legacies of San Juan Hill, όπως και το ντοκιμαντέρ San Juan Hill: Manhattan’s Lost Neighborhood, το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Lincoln Center το 2024 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης.

Η ιστορία του Lincoln Center αποτυπώνεται στη διαμόρφωση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων του. Στα δυτικά του βρίσκονται οι εργατικές κατοικίες «Amsterdam Houses» που χτίστηκαν το 1948, ενώ στα ανατολικά συνορεύει με εύπορες γειτονιές. Πλησιάζοντας από τα ανατολικά, το Lincoln Center μοιάζει φιλόξενο, σχεδόν οικείο –από τα δυτικά, ωστόσο, φαντάζει απρόσιτο και θυμίζει φρούριο.

Προκειμένου να καταστεί το Lincoln Center πραγματικά φιλόξενο για όλους, η δυτική πλευρά του θα πρέπει να αναδιαμορφωθεί πλήρως.

Μέσα από την εμπειρία του ΚΠΙΣΝ στην Αθήνα το ΙΣΝ διαπίστωσε ότι η καλύτερη ένδειξη για το κατά πόσο ένας δημόσιος χώρος είναι πετυχημένος είναι εάν οι άνθρωποι μπορούν να τον αισθανθούν δικό τους –να νιώσουν μια σχεδόν καλώς εννοούμενη ιδιοκτησιακή αίσθηση του ανήκειν και της άνεσης. Για την αναδιαμόρφωση της δυτικής πλευράς των εγκαταστάσεών του, το Lincoln Center θέλησε να διασφαλίσει ότι θα ενσωματωθούν εξαρχήςοι απόψεις των κατοίκων της Νέας Υόρκης ώστε να γίνει, κατά μια έννοια, δικός τους χώρος πριν καν ολοκληρωθεί η ανάπλασή του. 

Η προσπάθεια ξεκίνησε μέσω μιας μακράς διαδικασίας συλλογής απόψεων μελών της κοινότητας μέσα από ερωτηματολόγια, εργαστήρια, focus groups και συνεντεύξεις με ενδιαφερόμενους φορείς. Συνολικά, το πολιτιστικό κέντρο με έδρα το Μανχάταν έλαβε τις απόψεις περισσότερων από 3.400 κατοίκων της Νέας Υόρκης.

Στις 19 Μαΐου του 2025, έχοντας ενσωματώσει τα σχόλια και τις απόψεις των κατοίκων της Νέας Υόρκης στη διαδικασία αναδιαμόρφωσής του, το Lincoln Center παρουσίασε τα σχέδιά του, εγκαινιάζοντας επίσημα την Πρωτοβουλία SNF Lincoln Center West Initiative.

Η Πρωτοβουλία περιλαμβάνει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές, όπως την κατεδάφιση του τείχους κατά μήκος της δυτικής πλευράς των εξωτερικών χώρων του και τη δημιουργία νέων σημείων εισόδου, καθώς και την κατασκευή ενός νέου χώρου παραστατικών τεχνών 2.000 θέσεων και τον επανασχεδιασμό του Damrosch Park, ενός πάρκου το οποίο συνορεύει με τη δυτική πλευρά του Lincoln Center και το οποίο λειτουργεί υπό τη διαχείριση του πολιτιστικού ιδρύματος. Ωστόσο, θα πραγματοποιηθούν και λιγότερο διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες είναι εξίσου σημαντικές για την καθημερινή εμπειρία των ανθρώπων που θα αξιοποιούν τον δημόσιο χώρο του Κέντρου, και οι οποίες βασίζονται στις απόψεις των μελών της κοινότητας, όπως η τοποθέτηση μετακινούμενων θέσεων, η φύτευση δέντρων για δημιουργία σκιάς και η ενσωμάτωση ενός υδάτινου στοιχείου. 

Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2028 και οι εργασίες θα ξεκινήσουν την άνοιξη του 2026. Εντωμεταξύ, το Lincoln Center θα συνεχίσει τη διοργάνωση ανοιχτών συναντήσεων με την κοινότητα που ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συλλογής απόψεων για τακτική ενημέρωσή της. 

«Στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειάς του να «αγκαλιάσει» και να καλωσορίσει την ευρύτερη κοινότητα, το Lincoln Center συνεχίζει να χτίζει δημιουργικές γέφυρες και, ταυτόχρονα, να ενισχύει τη δέσμευσή του απέναντι στο κεντρικό όραμά του να καταστήσει την ποιοτική τέχνη και τον δημόσιο χώρο προσβάσιμο σε όλους», δήλωσε ο Ανδρέας Δρακόπουλος. «Πρόκειται για ένα κοινό όραμα και είναι τιμή μας που έχουμε τη δυνατότητα να υποστηρίξουμε ένα τόσο σημαντικό εγχείρημα».